กลุ่มทอผ้าย้อมสีธรรมชาติบ้านหนองนาคำ: การเอาเปลือกไม้ทำสีธรรมชาติ

การเอาเปลือกไม้ทำสีธรรมชาติ

ผ้าฝ้ายย้อมสีธรรมชาติ สุดยอดสินค้าทางวัฒนธรรมที่ทำให้บุคคลทั่วไปรู้จักอำเภอหนองนาคำ ผ้าฝ้ายมีลวดลายสวยงามเกิดจากฝีมือการทอที่ใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่น มีคุณลักษณะเฉพาะมีคุณสมบัติที่โดดเด่น คือ สีที่ได้จากธรรมชาติ ได้สีสวย เย็นตา ไม่ฉูดฉาด และรักษาสิ่งแวดล้อม เพราะสามารถละลายน้ำได้ง่าย จากการสอบถามนางบุญทิพย์ บุตรโพธิ์ศรี ประธานกลุ่มทอผ้าย้อมสีธรรมชาติ บ้านหนองนาคำ หมู่ที่ 1 บ้านเลขที่ 12 ตำบลบ้านโคก อำเภอหนองนาคำ จังหวัดขอนแก่น โทรศัพท์บ้าน 0-4321-7012 มือถือ 08-6862-1926 กล่าวว่า กลุ่มทอผ้าย้อมสีธรรมชาติบ้านหนองนาคำ หมู่ที่ 1 เป็นแหล่งเรียนรู้และศูนย์ฝึกอบรมวิชาชีพ ประจำอำเภอ อำเภอหนองนาคำจึงนำมาเป็นเอกลักษณ์ในการจัดงานประจำปีในชื่อ เทศกาล “งมปลาน้ำแดง แงงผ้าฝ้าย ไหว้พระพุทธนาคำ”

ขั้นตอนการเอาเปลือกไม้ทำสีธรรมชาติ

พืชหลายชนิดที่ใช้ให้สีต่างกันขึ้นอยู่กับชนิดพืช ส่วนใหญ่ของสีที่กลุ่มทอผ้าย้อมสีธรรมชาติบ้านหนองนาคำ นำมาย้อมผ้าได้มาจากส่วนแก่น เปลือกและใบ เช่น ต้นเพกา ต้นนางดำ ต้นมะม่วง ต้นบักเคง ต้นจาน ต้นงิ้วป่า ต้นสาบเสือ ใบยูคา ใบฝรั่ง และใบตะขบ ต้นไม้บางชนิดต้องใช้เวลานานกว่าจะเติบโตจนนำส่วนต่าง ๆ มาใช้ทำสีย้อมได้ ดังนั้น ปราชญ์ชาวบ้านต้องมีวิธีการเปลือกไม้ เพื่อป้องกันไม่ให้ต้นไม้ยืนต้นตาย

1. ควรเลือกต้นไม้ที่มีขนาดใหญ่อย่างน้อยวัดรอบต้นได้ 100 เซนติเมตร หรือขนาดใหญ่กว่ายิ่งดี ถ้าขนาดใหญ่ก็จะให้สีมากกว่าต้นเล็ก

2. ถากเอาเปลือกไม้โดยสลับและอย่าถากให้เข้าถึงแก่น เพราะต้นไม้อาจตายได้

3. การสมานแผลต้นไม้ เมื่อเอาเปลือกไม้แล้ว ต้องใช้โคลนปิดแผล โดยการมใช้ดินผสมกับน้ำป้ายรอยแผลที่ถากไว้ เพื่อหยุดยางไม้

4. เทคนิคการเอาเปลือกไม้ ไม่ว่าตอนเช้าหรือตอนบ่าย ให้เลือกฝั่งที่ไม่ถูกแดด เพราะเมื่อถากเปลือกไม้แล้วไม่ต้องการให้แผลถูกแดด ถ้าหากแผลถูกแดดต้นไม้อาจตายได้ กรณีจำเป็นต้องใช้โคลนปิดไว้ให้หนาที่สุดเพื่อไม่ให้แดดส่องทะลุถึงรอยแผลได้